zadośćuczynienie
Autor: Iwona Wilczewska
Podstawą roszczenia o zadośćuczynienie jest krzywda czyli szkoda niemajątkowa. Zadośćuczynienie może być przyznane poszkodowanemu tylko w wypadkach wyraźnie wskazanych w ustawie. Jest nim m.in. przepis art.445 k.c., który przewiduje przyznanie poszkodowanemu zadośćuczynienia w razie uszkodzenia ...
Podstawą roszczenia o zadośćuczynienie jest krzywda czyli
szkoda niemajątkowa. Zadośćuczynienie może być przyznane
poszkodowanemu tylko w wypadkach wyraźnie wskazanych w ustawie.
Jest nim m.in. przepis art.445 k.c., który przewiduje przyznanie
poszkodowanemu zadośćuczynienia w razie uszkodzenia ciała lub
wywołania rozstroju zdrowia. Celem zadośćuczynienia jest kompensata
cierpień fizycznych i psychicznych.
Roszczenie o zadośćuczynienie przysługuje jedynie osobie,
przeciwko której było skierowane zdarzenie określone jako czyn
niedozwolony.50
Zadośćuczynienie realizowane jest w postaci wypłaty
jednorazowej. Wysokość zadośćuczynienia powinna być oceniana w
każdym przypadku indywidualnie. Pod uwagę należy brać:
długotrwałość leczenia, ilość zabiegów, długotrwałość i nieodwracalność
urazów, wiek, stan cywilny, płeć. W prawie polskim zadośćuczynienie ma charakter fakultatywny.
Nie oznacza to jednak dowolności oceny sędziego. Jednak, w
wyjątkowych wypadkach mimo spełnienia przesłanek ustawowych
poszkodowanemu może nie zostać przyznane zadośćuczynienie. Sąd
może nie uwzględnić roszczenia poszkodowanego o zadośćuczynienie,
gdy krzywda poszkodowanego polegała tylko na nieznacznym odczuciu
dolegliwości fizycznej, a osoba odpowiedzialna uczyniła wszystko, by
zapobiec szkodzie i złagodzić wspomnianą dolegliwość.51
Poszkodowany nie może domagać się zadośćuczynienia, jeżeli
uszkodzenia ciała, jakiego doznał, nastąpiło w związku z nagannym,
przestępczym jego zachowaniem się, a doznane cierpienia fizyczne i
krzywda są nieznaczne.52
Zadośćuczynienie powinno uwzględniać wszystkie cierpienia
fizyczne i psychiczne doznane już przez poszkodowanego, jak i te, które
będzie odczuwać on w przyszłości. Tak też SN w swoim orzeczeniu 53:
Nie wystarczy wzięcie pod uwagę tylko szkody niemajątkowej w postaci
cierpień fizycznych i psychicznych, jakich poszkodowany doznał do
chwili zamknięcia rozprawy. Sędzia powinien uwzględnić także przyszłą
krzywdę poszkodowanego, jeżeli da się ją przewidzieć z dużym
stopniem prawdopodobieństwa.
Dlatego też prawomocne zasądzenie zadośćuczynienia
pieniężnego za krzywdę doznaną w razie uszkodzenia ciała lub
wywołania rozstroju zdrowia wyłącza - mimo pogorszenia się stanu
zdrowia poszkodowanego - przyznanie mu dalszego zadośćuczynienia poza już zasadzonym w związku z podstawą poprzedniego sporu, nie
wyłącza jednak przyznania poszkodowanemu odpowiedniej sumy w
razie ujawnienia się nowej krzywdy, której nie można było przewidzieć
w ramach podstawy poprzedniego sporu - tak SN w orzeczeniu z dnia
21.11.1967 r.54
Znaczenia dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia może mieć
zachowanie się osoby odpowiedzialnej za szkodę. Tak też SN w swoim
orzeczeniu 55: Nie bez znaczenia dla rozmiaru poczucia krzywdy jest w
świetle art.445§1 k.c. zachowanie się i postawa osoby odpowiedzialnej
za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Nieraz obojętne
zachowanie się tej osoby wobec wyrządzonej szkody może pogłębić u
pokrzywdzonego poczucie krzywdy.
Zadośćuczynienie z art.445 k.c. ma przede wszystkim charakter
kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś
ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak
nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków
majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w
rozsądnych granicach.56
W nowszym orzeczeniu 57 SN stwierdza natomiast: Powołanie się
przez sąd przy ustalaniu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną
krzywdę na potrzebę utrzymania wysokości zadośćuczynienia w
rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa, nie może prowadzić do
podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia.
Zdrowie jest dobrem szczególnie cennym, przyjmowanie niskich
kwot zadośćuczynienia w przypadkach ciężkich uszkodzeń ciała
prowadzi do niepożądanej deprecjacji tego dobra. 58w sferze czynów
niedozwolonych, następnie jest ograniczone jedynie do stosunków, w
których stronami są osoby fizyczne. Wreszcie, według kodeksu, w
danych okolicznościach sprawy obniżenia odszkodowania powinny
wymagać zasady współżycia społecznego ze względu na stan majątkowy
poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę 59. „Art. 440 k.c.
zezwala na ograniczenie obowiązku naprawienia szkody w stosunkach
między osobami fizycznymi. Przepis ten nie zezwala natomiast na
całkowite zwolnienie sprawcy szkody od obowiązku jej naprawienia” –
teza orzeczenia SN60. Stosowanie przewidzianego w art. 440 k.c.
ograniczonego zakresu obowiązku naprawienia szkody jest wyłączone,
jeżeli zachowanie się sprawcy szkody ma charakter przestępstwa
umyślnego – tak SN61.
Ponadto orzecznictwo przyjmuje, że przepis art. 440 k.c. nie ma
zastosowania jeżeli zobowiązany był ubezpieczony od
odpowiedzialności cywilnej 62. Dlatego w praktyce przepis ten ma
niewielkie znaczenie.
49 Orzeczenie SN z dn. 10.02.1968 r., II PR 510/68, Prawo i Zabezpieczenie Społeczne 1969/10, s.
61.
50 Orzeczenie SN z dn. 13.10.1987 r., IV CR 266/87, OSNCP 1989/9, poz.142.
51 Orzeczenie SN z dn. 31.01.1974 r., II CR 763/73, OSPiKA 1975/7, poz. 171.
52 Orzeczenie SN z dn. 26.06.1969 r., I CR 165/69, niepubl.
53 Orzeczenie SN z dn. 21.11.1967 r., OSPiKA 1968, poz. 234.
54 Uchwała SN z dn. 21.11.1967 r., III PZP 37/67, OSNIC 1968/7, poz. 113.
55 Orzeczenie SN z dn. 09.01.1978 r., IV CR 510/77, OSNCP 1978/11, poz. 210.
56 Orzeczenie SN z dn. 22.03.1978r., IV CR 79/78, niepubl.
57 Orzeczenie SN z dn. 30.01.2004 r., I CK 130/03, niepubl.
58 Orzeczenie SN z dn. 16.07.1997 r., II CKN 273/97, niepubl.
59 W. Czachórski, Zobowiązanie. Zarys wykładu, Warszawa 2002, s. 106.
60 Orzeczenie SN z dn. 4.02.1970 r., II CR 527/69, OSNCP 1970/11, poz. 202.
61 Orzeczenie SN z dn. 18.03.1970 r., II CR 351/69, Biuletyn Informacyjny SN 1970/11, poz. 208.
62 Orzeczenie SN z dn. 18.12.1968 r., II CR 409/68, OSNCP 1969/11, poz. 207.
www.odszkodowania24.eu
www.odszkodowania24.eu Licencjonowane artykuły dostarcza Artelis.pl.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz