Dziedziczenie testamentowe a ustawowe. Jaka jest różnica?

Dziedziczenie testamentowe a ustawowe. Jaka jest różnica?

Autor: Marcin Kwiatkowski

Zgodnie z przepisami prawa spadkowego, dziedziczenie to wejście spadkobiercy w prawa i obowiązki zmarłej osoby fizycznej, czyli spadkodawcy. Porządek dziedziczenia może wyznaczać testament, będący ostatnią wolą spadkodawcy lub przepisy prawa spadkowego.

Testament a ustawa

Zasady dziedziczenia reguluje art. 926 § 1 Kodeksu cywilnego, w którym sprecyzowano pojęcia dziedziczenia testamentowego i dziedziczenia ustawowego. W pierwszym przypadku podstawę powołania do dziedziczenia stanowi testament, natomiast w drugim ustawa, przy czym Kodeks cywilny pierwszeństwo przyznaje woli zmarłego. Wszelkie kwestie nieuregulowane testamentem rozpatrywane są zgodnie z przepisami prawa spadkowego, według zasad dziedziczenia ustawowego.

Dziedziczenie testamentowe

W testamencie spadkodawca ma prawo wskazać dowolne osoby, którym decyduje się przekazać swój majątek w razie swojej śmierci. Dziedziczenie testamentowe ma miejsce zawsze, gdy zmarły powołał spadkobiercę lub spadkobierców w testamencie, który może być sporządzony:

• własnoręcznie – opatrzony podpisem i ewentualnie datą,
• notarialnie (akt notarialny) – sporządzony przez notariusza,
• allograficznie – w formie ustnego oświadczenia w obecności dwóch świadków będących osobami urzędowymi (wymienionymi w art. 951 k.c.).

Dziedziczenie ustawowe

Ten rodzaj dziedziczenia wynika z przekonania, że spadkobierca, rezygnując ze sporządzenia testamentu, zgadza się z porządkiem ustawowym. Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w przypadku:

• braku testamentu,
• odwołania testamentu przez spadkodawcę,
• nieważności testamentu,
• gdy osoby wskazane w testamencie zrzekły się prawa dziedziczenia,
• gdy osoby wskazane w testamencie uznano za niegodne dziedziczenia,
• gdy osoby wskazane w testamencie zmarły.

Spadkobierców ustawowych wyznaczają więzy pokrewieństwa, małżeństwa i przysposobienia, w związku z czym mogą nimi być: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), rodzice, rodzeństwo, zstępni rodzeństwa, dziadkowie, pasierbowie.

Wyróżnia się cztery grupy spadkobierców ustawowych, przy czym porządek dziedziczenia wyznacza numeracja:

• pierwsza – małżonek, dzieci, zstępni dziecka (jeśli dziecko zmarło przed otwarciem testamentu),
• druga – małżonek, rodzice, rodzeństwo rodziców (jeśli rodzic zmarł przed otwarciem testamentu), zstępni rodzeństwa,
• trzecia – dziadkowie (jeśli brak spadkobierców pierwszej i drugiej grupy), zstępni dziadków, pasierbowie,
• czwarta – gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkobiercy lub Skarb Państwa.

Porządek dziedziczenia

Ustawa wyznacza określony porządek dziedziczenia, który można zmienić, sporządzając testament. Istnieje możliwość ustalenia porządku dziedziczenia zarówno w oparciu o wolę zmarłego, jak i przepisy prawa spadkowego. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca nie rozdysponował części majątku bądź gdy spadkobierca nie może lub nie chce przyjąć spadku.

---

Artykuł powstał przy współpracy z http://adwokat-miling.pl

Licencjonowane artykuły dostarcza Artelis.pl.